Pisarz Andrzej Sapkowski, reżyser animowanej ekranizacji powieści „Chłopi” Dorota Kobiela-Welchman oraz malarz i rysownik Ignacy Czwartos znaleźli się w gronie tegorocznych laureatów Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Laureatem Nagrody im. Tomasza Merty „Między Literaturą a Historią” został z kolei Rafał Ziemkiewicz – dziennikarz, publicysta i twórca literatury. Natomiast za całokształt twórczości uhonorowani zostali: wybitny skrzypek Roman Lasocki oraz reżyser teatralny, założyciel Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice” Włodzimierz Staniewski. Podczas uroczystej gali w Arkadach Kubickiego prof. Piotr Gliński odznaczył twórców, animatorów oraz ludzi kultury, których działalność przyczynia się do rozwoju, upowszechniania, jak również ochrony kultury i dziedzictwa narodowego.
Laureaci Dorocznej Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2023
Kategoria LITERATURA
Andrzej Sapkowski – pisarz, jeden z najczęściej tłumaczonych na języki obce autorów fantastyki. Jego saga o „Wiedźminie” została uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami w kraju i zagranicą.
Kategoria TEATR
Andrzej Mastalerz – aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser. Ma w swoim dorobku przeszło 60 kreacji odegranych na największych polskich scenach teatralnych, ponad 100 ról filmowych, serialowych oraz w Teatrze Telewizji Polskiej, a także ponad 200 interpretacji stworzonych w Teatrze Polskiego Radia. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród filmowych i teatralnych, w tym przyznanej w zeszłym roku Wielkiej Nagrody Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej “Dwa Teatry” w Zamościu.
Tomasz Man –dramatopisarz, reżyser teatralny, autor adaptacji teatralnych i słuchowisk radiowych. Jest autorem blisko 20 dramatów teatralnych. Jego twórczość jest związana z Teatrem Polskiego Radia.
Kategoria FILM
Dorota Kobiela-Welchman – reżyser, scenarzysta i producent filmów animowanych obsypywanych nagrodami na całym świecie. Jest twórcą pierwszej na świecie pełnometrażowej animacji malarskiej „Twój Vincent” – filmu uhonorowanego nagrodą Europejskiej Akademii Filmowej, nominowanego do Oscara, nagrody Złotych Globów oraz nagrody BAFTA.
Kategoria KULTURA CYFROWA
Miłosz Lodowski – grafik, ilustrator i projektant, strateg reklamowy, dyrektor kreatywny, scenarzysta, performer i producent. Pracował m.in. jako zewnętrzny art-director w zespole tworzącym Muzeum Powstania Warszawskiego. Jest również pomysłodawcą i współtwórcą filmu krótkometrażowego „Rotmistrz Pilecki”.
Kategoria SZTUKI WIZUALNE
Ignacy Czwartos – malarz i rysownik. Założył stowarzyszenie i galerię sztuki pod nazwą „Otwarta Pracownia”. Jest twórcą poetyckich, metafizycznych abstrakcji, w których jeden z jego mistrzów – Jerzy Nowosielski dostrzegł wielki, sugestywny podtekst emocjonalny. Czwartos tworzy także przedstawienia figuratywne, czerpiąc w tym z bogatej tradycji rodzimego baroku sarmackiego.
Kategoria TWÓRCZOŚĆ LUDOWA
Zdzisław Marczuk – artysta-samouk, mieszka w Zakalinkach w powiecie bialskim. Na skrzypcach gra od 11. roku życia, do perfekcji opanował także grę na harmonii i bębenku. Jest niestrudzonym propagatorem bogactwa ludowych tradycji muzycznych Podlasia oraz nauczycielem i wychowawcą kolejnych pokoleń muzyków tradycyjnych.
Kategoria UPOWSZECHNIANIE KULTURY
Gołda Tencer – jest jedną z najwybitniejszych postaci polskiego życia kulturalnego oraz ważną animatorką polsko-żydowskiego dialogu. Od 1971 roku jest związana z Teatrem Żydowskim w Warszawie. Gołda Tencer jest założycielem i dyrektorem generalnym polsko-amerykańsko-izraelskiej Fundacji „Shalom”. Organizuje również Festiwal Kultury Żydowskiej „Warszawa Singera”.
Janusz Knap – promotor polskiej kultury i sztuki ludowej. Jest współorganizatorem konkursu „Jawor – u źródeł kultury”, który w 2022 roku osiągnął status ogólnopolskiego festiwalu, skupiającego w swoich ramach najwybitniejszych twórców rodzimego folkloru. Janusz Knap jest także autorem jedynego w Polsce programu radiowego z muzyką ludową pt. „Folk Radio”.
Kategoria TANIEC
Henryk Konwiński – reżyser operowy, choreograf i tancerz. Był stypendystą Het Nationale Ballet w Amsterdamie, Nederlands Dans Theater w Hadze, Baletu XX wieku Maurice’a Béjarta w Brukseli oraz Alicji Alonso w Hawanie. Henryk Konwiński był wieloletnim solistą Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu. Jego artystyczny dorobek obejmuje ponad 200 realizacji, przez co jest krajowym rekordzistą w liczbie wystawionych spektakli. Z kolei dorobek choreograficzny stanowi niemal wszystkie pozycje baletu klasycznego oraz wiele opracowań do muzyki współczesnej.
Kategoria MUZYKA
Janusz Wawrowski – skrzypek, dyrektor artystyczny wielu międzynarodowych festiwali. Gra na pierwszym zakupionym w Polsce po II wojnie światowej oryginalnym Stradivariusie. Koncertował na wielu prestiżowych scenach muzycznych Niemiec, jak również w Wiedniu i Tel Avivie.
Kategoria EDUKACJA ARTYSTYCZNA
Elżbieta Tarnawska – pianistka, finalistka IX Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego w Warszawie oraz laureatka Międzynarodowego Konkursu im. M. Long-J. Thibaud w Paryżu. Występowała z recitalami solowymi oraz z towarzyszeniem orkiestr we wszystkich filharmoniach w kraju i niemal wszystkich krajach europejskich, a także na Kubie i w Stanach Zjednoczonych. Wielokrotnie pełniła funkcję jurora w konkursach pianistycznych w Polsce i za granicą, w tym podczas Eliminacji do Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego. Jest profesorem Katedry fortepianu Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
Kategoria RESTYTUCJA UTRACONYCH DZIEŁ
Marta Bienias – wieloletnia główna inwentaryzator Muzeum Narodowego w Warszawie. Jej wzorowa postawa względem utraconego w wyniku II wojny światowej polskiego dziedzictwa oraz działalność muzealnika odniosła znaczący wpływ na skuteczną i efektywną restytucję utraconych dóbr kultury oraz na badania w zakresie tematyki polskich strat wojennych.
Kategoria ARCHITEKTURA
Marek Budzyński – architekt i urbanista, profesor nauk technicznych i wykładowca Politechniki Warszawskiej. Szczególnie ważne w dorobku architekta są gmachy użyteczności publicznej – gmach Sądu Najwyższego w Warszawie i Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie (wspólnie ze Zbigniewem Badowskim) czy też budynek Opery i Filharmonii Podlaskiej (ze Zbigniewem Badowskim i Krystyną Ilmurzyńską).
Kategoria OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
Jan Jarosz – w latach 80. drukarz i dziennikarz wydawnictw podziemnych, współorganizator i animator kultury niezależnej w Przemyślu. Od 1987 r. współpracownik nielegalnego Archiwum Wschodniego (obecnie Ośrodek „Karta”), dokumentującego relacje Polaków wywiezionych na Syberię. Jest organizatorem szeregu imprez oraz wydarzeń kulturalnych i turystycznych organizowanych we współpracy z Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej.
Kategoria OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ZA GRANICĄ
Anna Sylwia Czyż – historyk sztuki, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Jest autorem wielu monografii poświęconych zabytkom sztuki Wielkiego Księstwa Litewskiego, w tym pałacom i świątyniom Wilna. Niestrudzona inwentaryzator i badacz zabytkowych nekropolii na historycznych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej oraz „Polskich świątyń” w Stanach Zjednoczonych.
Kategoria DESIGN
Aleksandra Gaca – projektant tkanin artystycznych. Rozgłos na całym świecie przyniosły jej tkane struktury zwane Architextile, wyróżniające się nie tylko fascynującą dekoracyjnością, ale unikalnymi właściwościami pochłaniania dźwięku. Zostały one uhonorowane wieloma prestiżowymi nagrodami zarówno w Polsce, jak i na całym świecie.
Kategoria MECENAS KULTURY
Maciej Balcerak – promotor sztuki, kurator wystaw, mecenas, a przede wszystkim kolekcjoner. Jego pasją jest twórczość prymitywistów, w tym dzieł Teofila Ociepki i Erwina Sówki, których obrazy znajdują się w wielu muzeach etnograficznych w kraju, a także m.in. we Francji, Włoszech i Chorwacji.
Laureat NAGRODY IM. TOMASZ MERTY „MIĘDZY LITERATURĄ, A HISTORIĄ”
Rafał Ziemkiewicz – publicysta, dziennikarz, autor literatury z gatunku fantastyki. Od kilku lat jest niezależnym publicystą. Jako pisarz zadebiutował w 1982 r. opowiadaniem “Z palcem na spuście” w tygodniku “Odgłosy”.
Kategoria CAŁOKSZTAŁT TWÓRCZOŚCI
Roman Lasocki – skrzypek, profesor nauk o sztukach pięknych. Występował na najznakomitszych estradach koncertowych, m.in. w paryskiej Salle Gaveau, wiedeńskiej Bősendorfer Saal i nowojorskiej Carnegie Hall. Nagrał ponad 20 płyt dla wytwórni polskich i zagranicznych. Wiele z nich zdobyło znaczące nagrody. Od 1970 roku pełnił funkcję pedagoga w Akademii Muzycznej w Katowicach i Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
Włodzimierz Staniewski – reżyser teatralny, wykładowca, autor międzynarodowych projektów kulturalnych, a także założyciel i wieloletni dyrektor Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”. W latach 1971-1975 współpracował z Jerzym Grotowskim w Teatrze Laboratorium. W 1977 roku założył Ośrodek Praktyk Teatralnych „Gardzienice”, gdzie wykreował niepowtarzalny styl prezentowanych spektakli oraz własną metodę pracy aktorskiej. Ośrodek ten w ciągu ponad 40 lat działalności zyskał międzynarodową renomę i uznanie.
Opracował: Mirosław Mikulski
Źródło i zdjęcia: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
