Gniezno nazywane jest pierwszą stolica Polski. To dlatego, że już w X wieku gród był najistotniejszym ośrodkiem władzy związanym z rodem Piastów. Tu odbyły się koronacje aż pięciu królów Polski: Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Bolesława Śmiałego, Przemysła II i Wacława II.
Gniezno jest miejscem szczególnym, gdyż stąd wywodzi się idea polskiej państwowości. Nazwa miasta podobno pochodzi od słowa „gniazdo” oraz „gnieździć się” i związana jest ze starą legendą o trzech braciach: Lechu, Czechu i Rusie. Według niej, przedzierali się oni przez puszczę w poszukiwaniu ziemi, na której mogliby się osiedlić. Pewnego dnia, podczas ich wędrówki, nieprzebyte bory przerzedziły się, aż nagle urwały, jak ucięte toporem. Wtedy oczom idących ukazał się uroczy krajobraz: rozległa dolina okolona pagórkami i oblana wieńcem niewielkich jezior. Na najwyższym wzgórzu, na starym samotnym dębie orzeł miał swoje gniazdo.
Urzeczony tym widokiem Lech rzekł: „Tego orła białego przyjmuję za godło ludu swego, a wokół dębu zbuduję gród swój i od orlego gniazda Gniezdnem go nazwę”. I Lech osiadł wraz ze swym ludem, zaś Czech podążył na południe, a Rus na wschód od siedziby Lecha…
Na Trakcie Królewskim
Dziś Gniezno to miasto, w którym tradycja przeplata się z teraźniejszością, a historia czeka na wyciągnięcie ręki. Trakt Królewski to nowa trasa turystyczna utworzona w 2018 roku, wzdłuż której umieszczone są liczne atrakcje. Są tam posągi koronowanych w Gnieźnie królów, postaci z piastowskich legend i materiały edukacyjne. „Przewodnikami” pomiędzy poszczególnymi elementami są skierowane do najmłodszych turystów rzeźby 15 królików, nawiązujące do najważniejszych wydarzeń z historii miasta.
Koncepcja Traktu Królewskiego zakładała poprowadzenie trasy łączącej najciekawsze zabytki i miejsca pierwszej stolicy Polski tak, by turyści odwiedzający miasto, docierali również do rzadziej do tej pory uczęszczanych miejsc, takich jak mniej znane świątynie, Park Miejski, dawne koszary pruskie, czy secesyjne kamienice. Trakt można zwiedzać z przewodnikiem, lub samodzielnie – za pomocą przewodnika lub aplikacji „Królika Goń”.
Katedra i Drzwi Gnieźnieńskie
Najważniejszym zabytkiem w mieście jest średniowieczna katedra, która zachwyca swą potężną, gotycką sylwetką, przepięknym wnętrzem oraz imponującą kolekcję dzieł sztuki sakralnej. Kościół ten odegrał ważną rolę w historii Polski, gdyż tu odbywały się koronacja królów Polski: Bolesława Chrobrego, Mieszko II, Bolesława Śmiałego, Przemysła II i Wacława II. Tu też w 1000 r. spoczęło tu ciało męczennika św. Wojciecha.
Od ponad 800 lat gotycką katedrę zdobią Drzwi Gnieźnieńskie, na których przedstawiono najważniejsze sceny z życia św. Wojciecha. To unikatowy zabytek romańskiej sztuki odlewniczej, wykonany za panowania księcia Mieszka III Starego w XII wieku. Warto też pamiętać o relikwiarzu św. Wojciecha oraz podziemiach, w których spoczywa wielu gnieźnieńskich biskupów.
Śladami państwa polskiego
Innym ważnym miejscem jest Muzeum Początków Państwa Polskiego, w którym można poznać dzieje Polski oraz dowiedzieć się wielu interesujących rzeczy na temat dynastii Piastów. Koniecznie trzeba też zajrzeć do Muzeum Archidiecezjalnego. Można w nim zobaczyć m.in. replikę słynnych Drzwi Gnieźnieńskich, oraz oryginalny kielich mszalny Św. Wojciecha, który do dziś zadziwia swym pięknem.
Historia techniki
Gniezno jest także mekką dla każdego miłośnika pociągów. Początki historii kolei w tym mieście sięgają bowiem 1872 roku i znajduje się tu jedna z największych parowozowni na terenie Wielkopolski. Warto więc znaleźć czas na wizytę na stacji Kolei Wąskotorowej i w zabytkowej Lokomotywowni. W mieście znajduje się też Muzeum Zabytków Kultury Technicznej. Jego siedzibą są dawne koszary wojskowe, w którego murach można nacieszyć się widokiem zabytkowych motocykli oraz aparatów fotograficznych.
1000. rocznica koronacji pierwszych królów Polski
W wielu materiałach promocyjnych oraz w samym mieście zaczęły się ostatnio pojawiać logo z królem porozumiewawczo mrugającym do odbiorcy. Ma ono związek z rocznicą koronacji Bolesława Chrobrego i Mieszka II na królów Polski. W 2025 roku będziemy obchodzić tysięczną rocznicę tego wydarzenia. Znak ten ma pokazywać mniej pompatyczne podejście do historii i obchodów, które odbywać się będą w Gnieźnie w 2025 roku. A dziać ma się wiele. Będą imprezy plenerowe, koncerty, uroczystości państwowe, festiwale i warsztaty. Warto więc śledzić #Gniezno2025 w mediach społecznościowych, by nie przegapić tych wydarzeń.
Opracował: Mirosław Mikulski
