Święto Trzech Króli to potoczna nazwa chrześcijańskiego święta Objawienia Pańskiego (Epifanii). W Polsce obchodzimy je 6 stycznia. W 2022 roku wypada ono w czwartek. To dzień wolny od pracy – podobnie jak w Hiszpanii, Austrii, Grecji, Chorwacji, Słowacji, Włoszech, Szwecji, Finlandii i na Cyprze.
Święto Trzech Króli wiąże się z różnymi tradycjami i zwyczajami. Niektóre wciąż praktykuje się w Polsce, a o innych prawie nikt już nie pamięta. 6 stycznia święci się dary mędrców, czyli złoto, kadzidło i mirrę. Kadzidło służyło kiedyś do okadzania domów, aby ochronić jego mieszkańców przed chorobą i wszelkiego rodzaju nieszczęściem. Podobną funkcję spełnia dziś kreda, którą zapisuje się rok i litery na drzwiach wejściowych. Kolejny zwyczaj związany z Trzema Królami, który zresztą praktykuje się również dziś, jest orszak Trzech Króli, który pojawia się w wielu miastach i jest czymś w stylu ulicznych jasełek. Dawniej wŚwięto Trzech Króli przygotowywano też wypiek, do którego wkładano jeden migdał. Ten, kto go znalazł, miał mieć szczęście i był traktowany wyjątkowo.
Święto Trzech Króli w Hiszpanii
Święto Trzech Króli w Hiszpanii (hiszp. El Día de los Reyes Magos) to dzień, na który czekają wszystkie dzieci! Tego dnia w Hiszpanii organizowane są huczne parady i orszaki, podczas których miasta odwiedzają trzej królowie. To dopiero w ten dzień dzieci otrzymują bowiem świąteczne prezenty, które wręcza im nie Mikołaj, a Kacper, Melchior i Baltazar. Tradycją jest przygotowywanie dla mędrców i ich wielbłądów drobnego poczęstunku. Zazwyczaj są to: mleko, miód, woda i coś do jedzenia, które zostawia się na balkonach (podobnie jak buty, w których powinny znaleźć się prezenty). Niegrzeczne dzieci zamiast prezentów dostają węgiel, a w zasadzie cukierki, które przypominają go swoim kształtem, czyli tak zwane Carbón de Reyes. Jest to swego rodzaju odpowiednik polskiej rózgi, choć na pewno dużo smaczniejszy ;).
Święto Trzech Króli we Włoszech
Obchody Święta Trzech Króli we Włoszech przypominają nieco te hiszpańskie. Tutaj również kluczową nocą jest ta z 5 na 6 stycznia.
Dzieci oczekują na przybycie Befany (La Befana), która jest zgorzkniałą, zgrzybiałą wiedźmą – bezzębną, z haczykowatym nosem i rozwianym włosem, ubraną w łachmany. Przynosi ona dzieciom słodycze oraz prezenty z okazji Świąt Bożego Narodzenia (w Hiszpanii przynoszą je Trzej Królowie). Jej imię jest brzmieniowo podobne do “Epifanii”, a więc Święta Objawienia. Dzieci, które chcą otrzymać rankiem 6 stycznia prezent, zostawiają Befanie przed pójściem spać owoce lub wino i szykują prezentowe skarpety. Tego dnia do miast zjeżdżają jarmarczni sztukmistrze i wesołe miasteczka. Najsłynniejsza feta odbywa się w Rzymie na placu Piazza Navona.
Święto Trzech Króli w Grecji
6 stycznia to dzień, który oficjalnie kończy obchody Bożego Narodzenia. Święto Trzech Króli (Θεοφάνεια – Epiphany) jest nierozerwalnie powiązane z błogosławieństwem wody. W niektórych miastach przybiera ono dość spektakularny przebieg. Kapłan ubrany w najbardziej odświętny strój przewodzi procesji udającej się do rzeki, morza lub też innego zbiornika wodnego. W końcowym etapie tego pochodu następuje moment poświęcenia, który polega na rzuceniu krzyża do wody. Zwyczaj ten połączony jest ze współzawodnictwem wśród młodych mężczyzn ścigających się o to, kto pierwszy wyszuka krzyż. Pomimo, że czasami woda nie zachęca do kąpieli, to zawsze znajdzie się kilku śmiałków, którzy będą uczestniczyć w zawodach. Ten, kto wyłowi krzyż będzie się mógł cieszyć szczęściem i błogosławieństwem przez cały nadchodzący rok.
Święto Trzech Króli w Finlandii
Tu święto nazywane jest Loppiainen (Teofania), co również znaczy Objawienie Pańskie. Tego dnia kończy się tradycja domowych choinek zdobiących domy, jednak okres świąteczny trwa nadal. Zakończy się dopiero 13 stycznia w święto Nuutti, czyli Dzień Świętego Kanuta IV. Mieszkańcy Finlandii zjadają wówczas pierniki i inne jadalne ozdoby choinkowe. Natomiast w Święto Trzech Króli Finowie obdarowują się tradycyjnymi korzennymi ciasteczkami Piparkakut w kształcie gwiazdy. Ciasteczko należy ścisnąć w dłoni i pomyśleć życzenie. Jeśli rozłamie się na trzy części wówczas życzenie się spełni.
Święto Trzech Króli w Chorwacji
W tym dniu ulicami miast przechadzają się dzieci przebrane za wędrujących mędrców. W rękach i na głowach mają gwiazdy, odwiedzają domy i kolędują. Jest to również czas święcenia wody, którą zanosi się do domów, skrapia się nią także pola, sady i winnice, a to, co zostanie wlewa się do ognia. Tego dnia domy są święcone również przez kapłanów, którzy błogosławią domowników.
Święto Trzech Króli w Austrii
Tradycyjnie błogosławi się kadzidłem pokoje w domach i miejscach pracy. Nieodłącznym zwyczajem jest wędrówka śpiewaków gwiazd. To dzieci i starsi przebrani w królewskie szaty. Kolędnicy odwiedzają domy i śpiewają w zamian za drobne podarunki i pieniądze. Zebrane dobra przeznaczone są na pomoc dla biednych i inne cele charytatywne. Obok śpiewaków gwiazd dużą popularnością cieszą się Glocklerzy. To przebrani ludzie z dzwonkami. Ich zadanie to wędrówka ulicami miast i głośne dzwonienie. Dzięki temu przynoszą szczęście i błogosławieństwo. W Górnej Austrii organizowane są pochody, w których biorą udział setki dzwoniących przebrańców. Inną osobistością Święta Trzech Króli jest Perchta Baba. To pogańska bogini regionów niemieckich i austriackich. W nocy z 5 na 6 stycznia nawiedza Dolinę Rosental. Ubrana jest w ten dzień na czarno i porusza się w towarzystwie trzech innych kobiet. Perchta odwiedza kolejne domy i zostawia w nich przysmaki. Jej wizyta to symbol wypędzania zła, a w niektórych regionach sama postać jest jego uosobieniem. Austriacy, podobnie jak większość chrześcijan, oznaczają drzwi napisami C+M+B. Panuje powszechne przekonanie, że to inicjały trzech władców o imionach Kacper, Melchior i Baltazar. W rzeczywistości to skrót z języka łacińskiego – Christus Mansionem Benedictat, który oznacza Niech Chrystus błogosławi temu domowi.
Tekst: Anna Molęda – Kompolt
