Niepowtarzalna tradycja, piękne krajobrazy czy charakterystyczna architektura – Zakopane i Tatry od lata zachwycają, przyciągając zarówno turystów, ludzi kultury, jak i sztuki. „Magiczne Podhale” to nie tylko hasło opisujące region, ale również program telewizyjny, podczas którego widzowie – wraz z artystą Sebastianem Karpielem-Bułecką – odkryją tutejsze perły architektoniczne oraz historie ludzi, którzy tworzyli i tworzą to niezwykłe miejsce.
O tym, jak bardzo Podhale jest wyjątkowym punktem na mapie Polski, będziemy mogli przekonać się oglądając program „Magiczne Podhale”, w którym znany muzyk i architekt, a także mieszkaniec Zakopanego – Sebastian Karpiel-Bułecka, wcielając się w rolę przewodnika, oprowadzi nas po tutejszych perłach architektonicznych oraz przedstawi ciekawe historie związane z Podhalem. Jednym z przystanków programu będzie uwielbiany przez wszystkich Kasprowy Wierch, w którym dowiemy się o architekturze i historii najwyżej położonych budynków w Polsce.
– Oczywiście nie mogło w tym programie zabraknąć kolei na Kasprowy Wierch, która jest legendarnym budynkiem, jeżeli chodzi o Zakopane. Jej budowa rozpoczęła się w 1935 roku i była wielkim przedsięwzięciem inżynieryjnym na tamte czasy, zresztą do tej pory tępo powstania i sposób, w jaki wykonano budowle robią wrażenie. Kolej powstała zaledwie w 227 dni, co jest absolutnym fenomenem. Główna część budowy przypadała na okres zimowy. Mróz i śnieg na pewno nie ułatwiały pracy, zwłaszcza w górskich warunkach. Prace odbywały się w taki sposób, na jaki pozwalała ówczesna technologia – czyli głównie przy użyciu ludzkich rąk i koni
– mówi Sebastian Karpiel-Bułecka, lider zespołu Zakopower i architekt.
Stacje kolei, a właściwie ich elewacje zostały wykonane z kamienia, czyli naturalnego budulca dostępnego na miejscu. Budynki bardzo dobrze wpisują się w krajobraz i stały się integralną częścią Kasprowego Wierchu. Związanych jest z nimi wiele wspaniałych historii dotyczących narciarstwa w Polsce i nie tylko.
– Kasprowy Wierch jest również dla mnie ważnym miejscem, tu spędzam mnóstwo czasu szczególnie zimą, chodząc na skiturach czy jeżdżąc na nartach. Kocham to miejsce i nie wyobrażam sobie zimy bez obecności na Kasprowym Wierchu. Nie wyobrażam sobie zimy bez wyjechania tutaj koleją, żeby pozjeżdżać na nartach i prawdę mówią, cieszę się, że ona się zbliża, bo będę znowu mógł tutaj zawitać
– dodaje Artysta.
Perły architektury Podhala
Podhale zachwyca nie tylko krajobrazami, ale również perłami architektury, które przetrwały do dziś w praktycznie niezmienionej formie. Tutejsze budownictwo to przede wszystkim połączenie funkcjonalności z nowoczesną estetyką, a także możliwością integracji z przyrodą oraz górskimi widokami. To właśnie na Podhalu powstawały charakterystyczne wille, pensjonaty czy niepowtarzalne budynki sakralne.
Na Kasprowym Wierchu zostało wybudowane Wysokogórskie Obserwatorium IMGW. To również w tym miejscu w 1936 roku, z inicjatywy Aleksandra Bobkowskiego powstała pierwsza kolej linowa w Polsce, łącząca Kuźnice z Kasprowym Wierchem.
– Nagrywamy wraz z ekipą dokumentalny program telewizyjny o tytule „Magiczne Podhale” z Sebastianem Karpielem-Bułecką, główną nicią tego programu jest architektura Podhala, perły architektoniczne, które jeszcze do dziś stoją w prawie niezmienionej formie. Zajmujemy się zarówno historią, jak i współczesnością, przeplatając to historiami ludzi, rzemieślników, specjalistów oraz mistrzów w swoim fachu. W jednym z odcinków będzie również Kasprowy Wierch, czyli najwyższe w Polsce miejsce pracy dla wielu osób. W programie pokażemy historie tego miejsca, bo oczywiście sama kolej – jako obiekt architektoniczny – jest ciekawa, ale przede wszystkim to, co jest ciekawe, to historia, która za tym obiektem stoi. Jest ona bardzo bogata i rozbudowana sięgająca lat 30. ubiegłego wieku
– mówi Jakub Baryga, reżyser programu „Magiczne Podhale”.
Trochę historii na temat kolei
Kolej PKL na Kasprowy Wierch zachwyca nie tylko architekturą, ale również samą historią powstania. Jej budowę rozpoczęto 1 sierpnia 1935 roku. Tempo powstania kolei – dzięki dobrej organizacji pracy oraz dużej ilości zatrudnionych osób – było nieprawdopodobne i do dziś budzi podziw.
Kolej na Kasprowy Wierch powstała w zaledwie 227 dni, a podczas prac budowlanych nad obiektem zaangażowanych było około 1000 osób. Pierwszy srebrny wagonik dojechał na Kasprowy Wierch 15 marca 1936 r. i właśnie ten dzień uznaje się za symboliczne urodziny Polskich Kolei Linowych.
Dolna stacja kolei na Kasprowy Wierch znajduje się w Kuźnicach, nieopodal miejsca, gdzie w XVIII i XIX wieku usytuowany był wielki piec miejscowej huty. Kolej składa się z dwóch niezależnych odcinków: prowadzi z Kuźnic na Myślenickie Turnie oraz z Myślenickich Turni na Kasprowy Wierch. W budynku górnej stacji poza pomieszczeniami i urządzeniami technicznymi, kasą biletową i najwyżej położoną restauracją w Polsce Poziom 1959 znajduje się centrum testowe nart wraz z serwisem, a także miejsce stacjonowania ratowników TOPR. Autorami projektu budynków stacyjnych w Kuźnicach, na Myślenickich Turniach i na Kasprowym Wierchu są Anna i Aleksander Kodelscy. Niejako w symbiozie z koleją na Kasprowy działają koleje krzesełkowe w Dolinie Gąsienicowej i Goryczkowej.
Kolej linowa w latach 30. ubiegłego wieku była jedną z najnowocześniejszych konstrukcji budowlanych i technicznych w Zakopanem. Obiekt nadał nowy ton tutejszej architekturze.
Szczyt Kasprowego usytuowany niemal w środku grani Tatr jest doskonałym punktem widokowym. Na kopule znajduje się obserwatorium meteorologiczne IMGW, które zostało oddane do użytku tuż po zakończeniu budowy stacji górnej kolei PKL na Kasprowym Wierchu. Budynek obserwatorium został również zaprojektowany przez Kodelskich. Nieopodal górnej stacji kolei, z Suchej Przełęczy, żółty szlak turystyczny sprowadza turystów na Halę Gąsienicową, natomiast graniowy szlak czerwony prowadzi na wschód przez Beskid, Skrajną i Pośrednią Turnię na Świnicę, zaś na zachód – na Czerwone Wierchy.
Wśród milionów osób, które w ciągu tych wszystkich lat wjechały koleją na tę „świętą górę” narciarzy, był Ojciec Święty Jan Paweł II, a także szereg artystów – zarówno z kraju, jak i zza zagranicy – dla których Podhale oraz Kasprowy Wierch stały się inspiracją.
Wybierając się koleją na szczyt Kasprowego Wierchu, zimą czy latem, warto pamiętać przede wszystkim o tym, że dzięki technice, ale też odwadze, determinacji i kreatywności twórców tego obiektu, w kilkanaście minut przenosimy się w zupełnie inny, magiczny świat gór i tatrzańskich szczytów.
Godziny funkcjonowania ośrodków PKL dostępne są na stronie internetowej. PKL rekomenduje zakup biletów z wyprzedzeniem w biletomatach oraz w sklepie internetowym PKL.
Źródło i zdjęcia: Polskie Koleje Linowe
